موزه؛ پنجره ای به سمت روشنای آگاهی - چه خبر آنلاین

دکتر منوچهر جهانیان

موزه دالان و دهلیزی است به سمت تاریخ که موجبات کسب آگاهی، افزایش سطح اخلاقی و ارتقای جنبه های هویت ساز و هویت بخش در یک جامعه را فراهم می آورد. موزه راهی است برای شناختن و شناساندن گذشته و دریچه ای است به تاریخ و این منظره تاریخی به ما یاری می نماید تا بتوانیم ملت های گوناگون در درازنای تاریخ و بعلاوه، مردم و جامعه خود را بشناسیم و از این تجارب تاریخی که به واسطه بازدید از موزه از آن آگاهی کسب نموده ایم، در زندگی به کار ببندیم.

به باور ما، موزه داری و به تعبیری کلی تر، مجموعه سازی، ریشه در فطرت انسان دارد و سابقه این مهم را می توان در گذشته های حتی پیش از تاریخ جست که انسان مجموعه هایی چون سنگ، استخوان یا صدف های دریایی و مانند آن را با ذوقی سرشار گرد هم می آورد و گاه برای تزئینات از آن استفاده می کرد.

موزه ها به عنوانِ یکی از مهم ترین نهادهای فرهنگی و آموزشی کشورها در دوران مدرن مطرح هستند که در ارتقای فرهنگ عمومی جوامع، به ویژه در میان بچه ها و جوانان، نقش مهمی دارند و این موزه های هستند که می توانند دست نسل جوان را در دستان گذشته هایی که بر سرزمین و کشورشان گذشته است، قرار دهند و آن ها را به خودآگاهی تاریخی رهنمون نمایند و همین مهم نقش اجتماعی موزه ها و جامعه سازی را که از این طریق حاصل می شود، بیش ازپیش پررنگ تر نموده است.

از سوی دیگر، امروزه موزه ها با کارکرد آموزشی که دارند، به عنوانِ مؤسسات آموزشی غیررسمی (در کنار آموزش رسمی جاری و ساری در آموزش و پرورش یا آموزش های در دانشگاه ها)، تجارب زیسته ملت ها از گذشته های دور را به مخاطب انتقال می دهند و زمینه های رشد و شکوفایی را در آن ها فراهم می نمایند.

سابقه موزه داری در ایران، مانند بسیاری از پدیده های نوین و مدرن، به دوران قاجاریه برمی شود و ساخت اولین موزه به ناصرالدین شاه قاجار و پس از بازگشت وی از سفر اروپا نسبت داده می شود و از زمان تا به امروز موزه های متعدد و مهمی در کشور ایجاد شده است و آثار مهمی در این موزه ها موجود است که بعضاً ارزش و اعتباری جهانی دارد و هم از این منظر موجبات افتخار را فراهم می آورد و از منظری دیگر، اهمیت و خطیری کار کارکنان و شاغلان ارجمند در این حوزه مهم را بیش از پیش می نماید و ضروری است تا با حمایت مسئولان و متخصصان این حوزه در ایران، به مقوله موزه داری که البته الان می توان با عنوان صنعت موزه داری نام برد، توجهات دقیق و اثربخش تری داشت.

امیدواریم تا حمایت دستگاه های مرتبط از این حوزه مهم و دارای اهمیت بالا بتواند در جهت ارتقا امر حفاظت، بازسازی و معرفی آثار فرهنگی ایران اسلامی تأثیرات مثبت را داشته باشد و دولت بتواند با ایجاد فرصت های آموزشی حرفه ای برای متخصصان حفاظت و بازسازی در موزه های کشور، زمینه را برای استفاده از تجارب سایر ملت ها و کشورهای پیشرو فراهم نماید.

شعار سال جاری روز جهانی موزه ، موزه ها، پایداری و حال خوب نام گرفته است و این روز را به همه مدیران و کارکنانی موزه ها اعم از موزه داران، طراحان فضای نمایشی، کارمندان بخش ثبت آثار موزه ای، کارشناسان بازسازی، مأموران حفاظتی و ... که عملکرد هرکدام واجد ارزش و اهمیت بالایی است را تبریک می گویم. امید است تا شرایط موزه های کشور هم از جهت کمی و کیفی به استانداردهای ممتاز جهانی برسد.

عضو هیأت علمی دانشگاه علم و فرهنگ و نایب رییس انجمن علمی گردشگری ایران