ضرورت تاسیس رشته روان شناسی سرطان در ایران - چه خبر آنلاین

به گزارش خبرنگاران، سرطان علاوه بر آسیب های جسمی، بیماران، بازماندگان و خانواده آن ها را با مسائل روانی فراوانی مانند اضطراب، افسردگی، ناامیدی و خودکشی تهدید می نماید.

در سال های اخیر؛ در پی افزایش بقای بیماران مبتلا به سرطان، آگاهی از احتیاجهای اجتماعی و روانی این بیماران نیز افزایش یافته و تمرکز درمان ها از زنده ماندن و بقای بیماران مبتلا به سرطان به افزایش کیفت زندگی آن ها تغییر نموده است.

روان شناسی سرطان در دو بخش پاسخ عاطفی به بیمار، خانواده و مراقبان بیمار در مراحل مختلف بیماری و بعلاوه عوامل روانی، رفتاری و اجتماعی که در مرگ ومیر این بیماران موثر است، تمرکز دارد. این رشته برای پرداختن به موارد مهمی مانند شناسایی خانواده های در معرض خطر و تشخیص اختلالات رایج در بیماران مبتلا به سرطان، پیشرفته است.

با توجه به اهمیت این موضوع، در چندین کشور برنامه ریزی برای روان شناسی سرطان شروع شده است. در کشورهایی مانند آمریکا، استرالیا و کانادا در دانشگاه ها رشته روان شناسی سرطان تدریس می گردد و دانشجوهای بسیاری در دوره های فوق لیسانس خود در این رشته تحصیل می نمایند. در ایران نیز بعضی مراکز تحقیقاتی و سازمان های غیر دولتی در زمینه روان شناسی فعالیت دارند. این مراکز تحقیقاتی خدمات بالینی و تحقیقاتی زیادی را به طیف گسترده ای از بیماران مبتلا به سرطان، بازماندگان و خانواده های آن ها ارائه می دهند؛ ولی مشکل عمده این مراکز و نقطه ضعف آن ها، نداشتن برنامه درسی خاص در حوزه روان شناسی سرطان و عدم آموزش نیروی انسانی است.

آنالیز ها نشان داده که در ایران هیچ رشته تخصصی مرتبط با سلامت روان بیماران مبتلا به سرطان، وجود ندارد و مطالعات اندکی در خصوص احتیاج به روان شناسی سرطان اجرا شده است. با توجه به اهمیت تعاملات بین فکر و بدن و بعلاوه تاثیر آسیب های روانی در احتمال عود بیماری، تحقیقات بیشتری در این خصوص احتیاج است. به همین علت احتیاج به راه اندازی رشته تحصیلات تکمیلی روان شناسی سرطان احساس می گردد.

بر همین اساس؛ پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، با انجام یک مطالعه احتیاجهای برنامه درسی تحصیلات تکمیلی روان شناسی سرطان را در ایران مورد آنالیز قرار دادند.

برای انجام این مطالعه، ابتدا با آنالیز متون و تحقیقات کتابخانه ای وظایف روان شناس سرطان در حوزه های مختلف جستجو شد. در مرحله بعد از 36 نفر از متخصصین و کارشناسان این حوزه، خواسته شد که تا این وظایف را آنالیز نموده و وظایف و احتیاجهای پیشنهادی خود را به آن اضافه نموده و سپس با توجه به شرایط ایران، این احتیاجها و وظایف را اولویت بندی نمایند.

در این مطالعه وظایف مختلفی برای یک روان شناس سرطان، در چهار حوزه مراقبت های بهداشتی، پژوهش، آموزش و مدیریت مطرح شد. نتایج این آنالیز نشان داد که احتیاجهایی از قبیل مبانی روان شناسی زیستی، مداخلات روان شناختی، روان داروشناسی (سایکوفارماکولوژی)، روان شناسی سرطان، مراقبت های تسکینی، خانواده و سرطان، کارآموزی و مهارت های بالینی، روان شناسی اعصاب و تحقیقات در روان شناسی سرطان در این زمینه قرار می گیرند.

به گفته پژوهشگران این مطالعه؛ احتیاجهای تعریف شده در این مطالعه مختص فضا و زمان خاص ایران است و گسترده تر از احتیاجهای تعریف شده در سایر دانشگاه های سراسر دنیا است. بعلاوه برنامه درسی اختصاصی که در این مطالعه تعریف شده، لزوم توجه به برنامه درسی خاص هر کشور را نشان می دهد و نباید این برنامه ها صرفاً تقلیدی از دیگر کشورها باشند.

یافته های این تحقیق حاکی از اهمیت و تنوع وظایف روان شناسان سرطان در حوزه مراقبت های بهداشتی برای بیماران و خانواده های آنان است. پژوهشگران این مطالعه امیدوارند که این احتیاجسنجی در تدوین دوره های نظری و عملی روان شناختی با هدف ارتقای کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان مفید واقع گردد.

در انجام این مطالعه، امید امانی از گروه روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی و محمدرضا شعربافچی زاده؛ استادیار مرکز تحقیقات روان تنی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، با یکدیگر مشارکت داشتند.

یافته های این مطالعه به صورت مقاله علمی با عنوان احتیاجسنجی و اولویت بندی محتوای آموزشی روان شناسی سرطان برای مقاطع تحصیلات تکمیلی در نشریه International Journal of Body, Mind, and Culture (IJBMC) منتشر شده است.