جشن آبانگان؛ جشن ماه آب ها - چه خبر آنلاین

جشن آبانگان یکی از جشن های ایران زمین است. ایران سرزمینی با تمدن غنی، گنجینه ای باشکوه از هنر و فرهنگ است. مبدأ این جشن ها و مراسم شادی آور احترام به تمام ارزش های زندگی است. این جشن ها نشان دهنده هویت بزرگان این کشور شگفت انگیز بوده اند و با تقویم طبیعی سازگار هستند و با تغییرات فصلی و آب و هوایی پیوندی ناگسستنی دارند. به طورکلی، جشن های ایران باستان، مانند جشن میانه پاییز، در سه گروه فصلی، سالانه و ماهانه دسته بندی می شوند. گروه اول جشن های فصلی یا گاهنبارهاست (به معنای فصلی مناسب) که برای یادآوری خلقت در طول شش مرتبه در سال طراحی شده است. زیرا بر اساس باورهای سنتی، اهورامزدا خدای زرتشت، جهان را در شش دوره اصلی ایجاد نموده است. هر دوره نامی داشت که در طول پنج روز در سراسر ایران جشن گرفته می شد و امروز در میان زرتشتیان و مردم ایران با همان عظمت برگزار می گردد. آبانگان یکی از همین جشن های ماهانه است. یوتراوز شما را با این جشن باستانی آشنا می نماید.

• جشن آبانگان چیست؟
• آبان و معنای آن
• جشن آبانگان و پیروزی پادشاه ایران
• جشن آبانگان و خاتمه خشکسالی
• مراسم جشن آبانگان
• جشن آبانگان چه روزی است؟

جشن آبانگان چیست؟

در ایران باستان هر روز یک نام دارد و زمانی که نام آن روز با نام ماه یکی باشد، هنگامه برگزاری جشن است. روز دهم آبان مصادف است با این هم نامی و جشن بزرگ آبانگان برگزار می گردد.

آبانگان جشنی است که در آن از اهورامزدا به خاطر آفرینش آب قدردانی می گردد که با این عنصر، زندگی را حیات داده است. از طرفی آناهیتا ایزدبانوی محافظ و نگهبان آب ها هم ستایش می گردد که از این عنصر والا نگهداری می نماید. بخشی از کتاب اوستا که سرودهای آردوی سوره نیایش نام دارد درباره آناهیتاست و از او به عنوان حیات دهنده، تمیز و تصفیه نماینده، افزاینده ثروت و سلامتی و قدرت دهنده یاد می گردد. اگر خوب دقت کنیم می بینیم که تمامی این نشانه ها در آب است.

آب عنصر حیات است و زمین مرده را زنده می نماید. آب پاک می نماید و ناپاکی ها را می شوید. آب با خاصیت خود که آبادانی می آورد باعث افزایش نعمت و ثروت می گردد و سلامت را به همراه می آورد و آب با تمامی خوبی ها و رشدهایی که به همراه دارد قدرت را در پی خود می آورد.

آبان و معنای آن

آبان جمع آب است. چهار عنصر آب، آتش، خاک و هوا در آیین ایرانیان باستان بسیار مقدس است. در اصطلاح زرتشتی به هر عنصر یک آخشیج می گویند. آن ها اعتقاد داشتند که این چهار آخشیج یا عنصر هستند که نخستین زندگی را ایجاد نموده اند و هرگز نباید آن ها را آلوده کرد.

آب هم به عنوان یک آخشیج بسیار مقدس به شمار می رفته است. طوری که ایرانیان باستان تا می توانستند هرگز آب ها را آلوده نمی کردند و یا اگر به آبی برمی خوردند که تغییر رنگ وبو داده بود آن را پاک نمی دیدند و از آن استفاده نمی کردند. به خاطر مقدس بودن و اهمیت آب است که آن را نماد قدرت و زندگی و رشد می دانستند و همین اهمیت دادن به آب بود که باعث شد ایرانیان اولین کسانی باشند که بتوانند قنات بسازند و به این زیبایی آب های زیرزمینی را در خشک ترین طبیعت به خدمت بگیرند. حالا تصورکنید که آبان ماه آب هاست و چه قدر این ماه می تواند برای ایرانیان مهم و مقدس باشد.

جشن آبانگان و پیروزی پادشاه ایران

قصه های دیگری هم درباره علت برگزاری جشن آبانگان گفته شده است. یکی از قصه هایی که در اسطوره ها آمده قصه زو است. او پسر طهماسب است و پادشاه سلسله پیشدادیان. زو وقتی به پادشاهی می رسد رونق فراوانی به ایران می دهد. زیرا او پادشاهی است که آغاز به احداث قنات و نهر می نماید و از این طریق می تواند باعث بهبود زندگی مردم زمانه اش گردد. از طرفی او افراسیاب را هم که به ایران حمله نموده شکست می دهد. می گویند آبانگان روز پیروزی زو بر افراسیاب است.

جشن آبانگان و خاتمه خشکسالی

برخی می گویند آبانگان علت دیگری دارد. می گویند در ایران خشکسالی بسیار بدی آمده بود. طوری که زمین ها بی رونق شده بودند و دیگر محصولات کشاورزی مثل سابق نبود. این خشکسالی هشت سال به طول انجامید. طوری که زندگی مردم به سختی می گذشت و به سختی امرار معاش می کردند. خشکسالی به مردم بسیار فشار آورده بود و مردم همگی چشم به آسمان داشتند و دعا می کردند تا باران ببارد. درست در ماه آبان ناگهان بارش آغاز شد. باران چنان بارید که زمین جانی تازه گرفت و تمام رودخانه هایی که خشک شده بودند پر آب شدند. بارش باران یعنی رونق دوباره زندگی مردم یعنی کشاورزی و باغداری و دامداری، یعنی زنده شدن زندگی ها! این طور شد که مردم تصمیم گرفتند آبان ماه را به شکرانه این نعمت جشن بگیرند و جشن آبانگان را هر سال به شکرانه بارش باران برگزار نمایند.

مراسم جشن آبانگان

زرتشتیان و مردمی که برایشان جشن آبانگان اهمیت دارد در این روز مراسم خاصی را برگزار می نمایند. آن ها لباس نو می پوشند و خود را می آرایند. سپس به آتشکده می روند. وقتی در آن جا جمع شوند همگی به همراه موبد به کنار جوی آب، قنات، نهر و آب جاری می روند و آنجا جشن می گیرند. این روز، روز آب هاست و برای شکرانه این نعمت است که جشن برگزار می گردد.

به کنار آب که می رسند آغاز می نمایند به خواندن اوستای آبزور؛ این بخشی از اوستاست که مربوط است به آب و آبان. در این بخش اهورامزدا را شکر می نمایند و از او می خواهند که نگهدارنده آب ها باشد و آن را برتری دهد. پس از خواندن دعا آغاز به شادی و پایکوبی می نمایند.

آن ها برای این جشن شیرینی های مخصوصی می پزند و در جشن آن را می خورند تا کامشان شیرین گردد. علاوه بر آن به رودخانه یا دریا کمی شیر شیرین می دهند.

یک اتفاق جالب در آبانگان می تواند بارش باران باشد. به این خاطر که این جشن، جشن آب و آبادانی ست. اگر باران ببارد دیگر کیف جشن کامل می گردد. اما برای بارش باران هم برخی جاها رسم جالبی دارند که این طور است که اگر باران نبارد می گویند آبانگان برای زنان است و زنان در آب نهر آب تنی می نمایند. اما اگر باران ببارد می گویند آبانگان برای مردان است و مردان آب تنی می نمایند و این آب تنی در واقع نوعی نیایش و آیین است.

سریع و سیر قطار بگیرخرید آنلاین

جشن آبانگان چه روزی است؟

آبانگان روز دهم آبان است. البته در گاه شمار کنونی می گردد چهارم آبان، اما در گاه شمار یزدگردی دهم آبان است. می گویند این جشن برای نیایش آناهیتاست که ایزد بانوی آب های روان است و همین طور نیایش و شکر اهورامزدا برای قدردانی از آب هاست.

آناهیتا یکی از الهه های ایران باستان است. به او آناهیتا، آناهید، آناهیت و آنایتیس هم می گفتند. الهه آب، باروری، سلامتی و شفابخشی و خرد است. از آن جایی که آناهیتا خاصیت زندگی بخش دارد با جنگ های ایران باستان هم در ارتباط بوده است و سربازان قبل از رفتن به جنگ برای زنده ماندن دعا می کردند و از آناهیتا یاری می خواستند.

آناهیتا از محبوب ترین و مورد احترام ترین خدایان در آیین های اولیه ایران است. از قرن 8 قبل از میلاد (مطمئناً در قرن 4 قبل از میلاد) و بعد از این که دین زرتشت می آید (حدود 1500-1000 قبل از میلاد) و فقط یک خدای واحد یعنی اهورامزدا مطرح می گردد با این حال هنوز هم مردم آناهیتا را باور داشتند.

او با الهه های قدرتمند تمدن های باستانی دیگر مانند ساراسواتی از سنت هندو، اینانا / ایشتار بین النهرین، ساوسکا از هوری هیتی ها، آستارت از فنیقی ها، افرودیت از یونانیان و زهره رومی ها در ارتباط است. آناهیتا حتی پس از ظهور آیین زرتشت که الگوی توحیدی را در منطقه ایجاد کرد بیش از هر ایزد بانوی ایرانی معابد و عبادتگاه های دیگری را به خود اختصاص داده بود و مردم به طور منظم در این مکان ها به او ادای احترام می کردند تا بالاخره امپراتوری ساسانی به دست اعراب مسلمان سقوط کرد.

بعد از اسلام خیلی از امامزاده هایی که به نام بی بی ساخته شدند در گذشته معبد آناهیتا بودند که به امامزادگان زن قهرمان اسلامی تغییر پیدا کردند. حتی سفره های نذری ای که به نام بی بی پهن می گردد هم بازمانده برگزاری آیین هایی برای آناهیتاست. بیشتر نیایشگاه های آناهیتا کنار رودخانه ها بنا می شد به خاطر این که او الهه آب بود.

سخن آخر

در جشن آبانگان همگی به خاطر می آورند که چطور از آب تشکر نمایند و همین امر است که باعث شده تا در ایران باستان به برطرف نیازهایی که برای آب ضروری است توجه گردد. وقتی جشنی مخصوص به این امر وجود داشته باشد ناخودآگاه فکر ها متوجه امری می گردد. موضوع که آب است و شکرانه این نعمتی که سراسر زندگی و سازندگی است باعث می گردد تا مردمان علاوه بر این که خرسند باشند از رونق و آبادانی در مواقعی که دچار مشکل هستند نیز به فکر بیفتند. همین امر باعث شده تا امروز ایران دارای برترین قنات های جهان باشد و این تخصص را همه جهان در ایران جستجو نمایند.